By Wady postawy to problem dotykający zdecydowanej większości dzieci, młodzieży a także osób dorosłych. Można powiedzieć, że jest to problem cywilizacyjny a długotrwała nauka przy komputerze, spędzanie wielu godzin w jednej, niekomfortowej pozycji czy brak aktywności fizycznej powodują dodatkowe pogłębianie się wad. Warto wiedzieć, w jaki sposób powstają wady postawy a także co należy zrobić w przypadku ich rozpoznania oraz w jaki sposób można je leczyć. Ta wiedza wpłynie na zdrowie i komfort życia naszego dziecka. Warto zgłosić się z dzieckiem do ortopedy nawet gdy z jego kręgosłupem nie dzieje się nic złego – kontrolne wizyty umożliwią wykrycie już bardzo małych wad czy nieprawidłowej postawy, co pozwoli na rozpoczęcie odpowiedniego leczenia i pełne skorygowanie sylwetki. W domu natomiast należy zwracać uwagę na to, czy dziecko zachowuje właściwą postawę, nie garbi się czy ma zapewnione odpowiednie warunki do nauki i zabawy oraz czy poświęca czas na aktywność fizyczną.
Skolioza
Jeszcze do niedawna skoliozę definiowano jako boczne skrzywienie kręgosłupa. W rzeczywistości [b]skolioza[/b] jest skrzywieniem trójpłaszczyznowym (skrzywienie w płaszczyźnie czołowej, strzałkowej i poprzecznej). Zdecydowana większość skolioz to wady idiopatyczne, czyli bez określonej przyczyny. Wiadomo jednak, że skrzywienie może być spowodowane skokami wzrostowymi. Do innych czynników ryzyka zalicza się wiek (skolioza uaktywnia się najczęściej pomiędzy 9. a 15. rokiem życia), płeć (skoliozy dziecięce pojawiają się częściej u chłopców ale w przypadku skolioz młodzieńczych zauważa się je aż 7 razy częściej u dziewcząt) a także uwarunkowania genetyczne (skolioza może być dziedziczna). Skolioza to jedna z najczęściej diagnozowanych wad postawy. Do jej objawów należą: nieprawidłowa sylwetka, nierówno ustawione barki, asymetrię talii, nierównomiernie wystające łopatki, nierówną wysokość bioder, nieprawidłowe ustawienie miednicy (rotacja miednicy) i pochylenie ciała na jedną ze stron. Przejeżdżając ręką przez linię kręgosłupa osoby ze skoliozą, można wyczuć, że jest to linia wyraźnie krzywa natomiast gdy osoba badana pochyli się do przodu, można również dostrzec garb żebrowy (wyraźnie wystające żebra po jednej stronie ciała). U dziewcząt można również dostrzec cofnięcie jednej piersi i wrażenie, że jest ona mniejsza. W skoliozach zaawansowanych może dochodzić do intensywnego bólu, trudności z oddychaniem, zmniejszonej pojemności płuc i słabej kondycji.
Skolioza jest bardzo poważną wadą, która może wpływać na całe ciało. Dlatego tak ważne jest jej szybkie rozpoznanie i wdrożenie właściwego leczenia. Do rozpoznania wady stosuje się badanie fizykalne (dodatkowo badanie pionem lub skoliometrem), często również zlecane jest RTG. Przy tzw. postawie skoliotycznej (do 10 stopni) i niewielkich skoliozach stosuje się odpowiednio dobraną gimnastykę korekcyjną i pływanie. Przy większych skoliozach konieczna jest specjalistyczna rehabilitacja, zabiegi oraz noszenie gorsetu ortopedycznego. Zaawansowane skoliozy (powyżej 40 stopni) mogą kwalifikować się do leczenia operacyjnego chociaż istnieją również metody zmniejszania wady odpowiednio dobranymi zabiegami.
Kifoza i lordoza
Kifoza
nie zawsze oznacza wadę postawy. To bowiem naturalna krzywizna, która występuje u każdego zdrowego człowieka. Dzięki naturalnym krzywiznom (kifoza piersiowa i krzyżowa) jesteśmy w stanie utrzymać ciało w pozycji wyprostowanej. Kifoza w odcinku piersiowym może jednak przekroczyć normę (zwiększyć się) albo może uwidocznić się kifoza w odcinku szyjnym lub lędźwiowym. Wówczas konieczne jest rozpoczęcie leczenia. Kifozę diagnozuje lekarz-ortopeda, pomocne może być również badanie RTG poszczególnych odcinków kręgosłupa. Leczenie polega przede wszystkim na wykonywaniu ćwiczeń korekcyjnych dobranych odpowiednio do wady, zachowywaniu prawidłowej postawy oraz unikaniu gwałtownej aktywności fizycznej.
Lordoza
lędźwiowa to także naturalna krzywizna ciała jednak i ona może przybrać wymiar patologiczny. Powoduje charakterystyczne objawy, które można zauważyć gołym okiem. Są to: wklęsłe plecy, odstające pośladki a ciało jest wyraźnie wysunięte do przodu. Wyróżnia się dwa rodzaje tej wady postawy: hipolordozę (zniesiona lordoza, poniżej 20 stopni) i hiperlordozę (nadmierna lordoza, powyżej 50 stopni). Również tę wadę leczy się najczęściej odpowiednio dobranymi ćwiczeniami, często specjalistyczną rehabilitacją. Ważne są również ćwiczenia wzmacniające kręgosłup i jego mięśnie takie jak: pływanie, jogging, pilates itp.
Wady kolan
Wśród wad kolan wymienić należy dwie spotykane najczęściej: kolana koślawe i kolana szpotawe. Koślawość kolan powoduje, że nogi układają się w kształt litery X a chód dziecka jest chwiejny i niepewny. Nieleczona koślawość może prowadzić do powstania płaskostopia. Najczęstsze przyczyny powstawania tej wady to: szybki wzrost, nadwaga, krzywica i obniżone napięcie mięśniowe. Przy tego typu wadzie ważne są ćwiczenia korekcyjne, ponadto dziecko powinno unikać długich spacerów, ćwiczeń w rozkroku i długiego stania. Wskazane są natomiast: jazda na rowerze, pływanie czy siad „po turecku”.
O kolanach szpotawych mówimy wówczas gdy dziecko stojąc w pozycji wyprostowanej ze złączonymi stopami i kostkami nie może złączyć kolan ze sobą. Wówczas konieczne jest rozpoczęcie odpowiednich ćwiczeń rehabilitacyjnych, wykonywanych najczęściej w pozycji siedzącej lub leżącej. Dziecko z kolanami szpotawymi nie powinno obciążać stóp, jeździć na rowerze i stać ze skrzyżowanymi nogami, powinno też unikać siadu skrzyżnego. W przypadku występowania wad kolan trzeba działać szybko ponieważ mogą one wpływać na postawę całego ciała i w efekcie na powstawanie wad kręgosłupa, bioder i stóp.
Wady stóp
Do najczęstszych wad stóp zalicza się: płaskostopie, stopy płasko-koślawe i stopy szpotawe. Wadom tym bardzo często towarzyszą także wady kolan. Mogą to być wady wrodzone lub nabyte. Warto zwrócić uwagę na sposób chodzenia dziecka i sposób stawiania przez nie stóp a także oglądać podeszwy butów. Niepokojącym sygnałem jest stawianie stóp do wewnątrz lub na zewnątrz a także nadmierne ścieranie podeszwy od strony wewnętrznej. W takim przypadku konieczna będzie konsultacja ortopedyczna lub fizjoterapeutyczna. Do stwierdzenia wad stóp konieczne może być wykonanie testów funkcjonalnych lub badania na podoskopie. Wady stóp leczone są najczęściej zastosowaniem wkładek ortopedycznych lub specjalnych butów ortopedycznych, których noszenie pomoże ukształtować poprawny wygląd stóp. Bardzo często stosowana jest również gimnastyka korekcyjna stóp i palców. Niektóre ćwiczenia można wykonywać także w domu.
